Uit de Atlas van A.Grolman |
 |
De Hamburgerstraat rond 1910
|
|
Voor het hek van het voormalige gerechtsgebouw op de hoek van de Hamburgerstraat (rechts) en de Korte Nieuwstraat (links) staat een gezelschap van mannen en jongens, bewust poserend voor de foto. De kar links is waarschijnlijk een bakkerskar, de rechter een warmwaterkarretje. Het gerechtsgebouw, in 1839 ontworpen door architect C. Kramm, was toen nog als zodanig in gebruik. Het is een statig witgepleisterd gebouw in neoclassicistische stijl. Kramm heeft als leraar op de stedelijke tekenschool veel invloed gehad op de negentiende eeuwse manier van bouwen, waarbij hij statige witte gevelwanden propageerde. Deze werden beeldbepalend voor sommige gedeelten van Utrecht, zoals de Van Asch van Wijckskade, waar een aantal herenhuizen door Kramm zelf ontworpen is. Van baksteen gecombineerd met natuursteen - eveneens kenmerkend voor negentiende eeuwse gevels - moest hij niets hebben. Het gerechtsgebouw kreeg een ruim voorplein, dat afgesloten werd met een monumentaal gietijzeren hek. Aanvankelijk was het de bedoeling dat op dit plein het schavot zou worden opgesteld en de 'lijfstraffelijke rechtspleging' zou worden uitgevoerd. De gegoede bewoners van de Hamburgerstraat tekenden echter bezwaar aan en zo werd van dit plan afgezien. Op de plaats van het gerechtsgebouw stond tot het eind van de zestiende eeuw de Paulusabdij, die toegankelijk was via een poort aan het begin van de huidige Korte Nieuwstraat. Na de reformatie van 1580 was er geen toekomst meer voor de abdij. Een deel van de gebouwen kwam in 1596 aan het Hof van Utrecht. Dit provinciaal gerechtshof zou in 1854 nog een rol spelen bij een geschil naar aanleiding van de vondst van een goudschat bij de Korte Nieuwstraat 16, op luttele meters van het gerechtsgebouw. Arbeider C. Mulder deed zijn vondst tijdens de aanleg van een overdekte goot voor de stoep van het betreffende huis. Het ging om een pot met 558 munten waaronder gouden realen van Karel V. De tussenkomst van het Hof was nodig omdat aannemer R. Pisa recht meende te hebben op de muntschat en hij weigerde deze aan B&W af te geven. Uiteindelijk stemde hij toe de helft over te dragen aan de stad. De andere helft kwam toe aan de vinder, C. Mulder, die nog zo nobel was om een kwart van zijn deel over te dragen aan de teleurgestelde aannemer. Wat ‘de schat van Utrecht’ had kunnen worden vond al snel zijn weg naar muntenverzamelaars: Mulder verkocht zijn deel al in 1855 en de gemeente besloot in 1874 haar deel van de schat te verkopen. De locatie Hamburgerstraat/Korte Nieuwstraat is niet veel veranderd ten opzichte van de situatie op deze foto. Wel had de westkant van het plein van het gerechtsgebouw aan een brede verkeersweg kunnen liggen als de plannen van ir. J.A. Kuiper uit de jaren zestig van de vorige eeuw waren doorgegaan. In zijn rapport van 1966 hield hij vast aan het plan Feuchtinger uit 1959 om een brede noord-zuidverbinding te realiseren waarbij de Korte Nieuwstraat over de Neude naar de Predikherenstraat één doorgaande weg zou vormen. Dit zou een doorbraak van het Domplein naar het Oudkerkhof betekenen, waarbij diverse panden aan de noordkant van het Domplein afgebroken hadden moeten worden. De Korte Nieuwstraat moest in die visie beduidend verbreed worden. Dit plan haalde het niet. Momenteel wordt er hard gewerkt aan de verbouwing van het voormalige gerechtsgebouw tot bezoekerscentrum van Het Utrechts Archief. Eind 2007 zal dit geopend worden. |
| De Utrechtse kunstenaar Anthony E. Grolman (1843-1926) legde een enorme collectie van prentbriefkaarten, aquarellen, foto's, etsen en litho's aan. Deze geordende verzameling geeft een goed beeld van de stad Utrecht en haar directe omgeving rond 1900. Tekst: Jetty en Paul Krijnen. Reacties: P.Krijnen@casema.nl. Reproductie en restauratie: Foto Verhoeff www.verhoeff.com de pasfoto specialist Bron:Ons Utrecht |