Uit de Atlas van A.Grolman
De Utrechtsche Asphaltfabriek 1912, voorheen firma Stein en Takken
De Utrechtsche Asphaltfabriek 1912, voorheen firma Stein en Takken


Rond 1900 voltrekt zich in Utrecht een ware industriële revolutie. Een groot aantal banken, industriële- en handelsondernemingen maken een forse groei door. Bekende bedrijven uit die tijd zijn: zilverfabriek Begeer, sigarenfabriek G. Ribbius Peletier, de machinefabrieken Pannevis en Zoon, Drakenburgh en Smulders, de Lood- en Zinkpletterij v.h. A.D. Hamburger, Fouragehandel en Voederkoekenfabriek v.h. Hooghiemstra, de Stichtsche Bank en de drukkerijen Bosch en Boekhoven. De lijst is nog met een groot aantal bedrijven uit te breiden.

Ook de Utrechtsche Asphaltfabriek, voorheen de firma Stein en Takken, maakte een periode van bloei door. Deze onderneming kreeg in 1880 een hinderwetvergunning voor de vestiging van een asfaltfabriek in het gebied tussen Kromme Rijn en Gansstraat. De Gansstraat was als zuidoostelijke uitvalsweg naar Bunnik en Wijk bij Duurstede een gunstige plek voor bedrijven. Naast de asfaltfabriek waren er bijvoorbeeld houthandel A.E. Kivit en een aantal garagebedrijven actief. Van oudsher waren in dit gebied ook smederijen gevestigd.

Stein en Takken groeide uit tot een imposante onderneming, waar asfalt uit teer werd gewonnen, dat over het water werd aangevoerd. Deze teer was onder meer afkomstig van de gemeentelijke gasfabriek. Bijproducten van de asfaltfabriek waren naphtaline, parafinelak en creoline. Op het terrein waren drie enorme kelders of tanks, waarin de teer werd opgeslagen, vier distilleerketels, die elk 20.000 kilo konden bevatten, koelbakken, draaiketels voor de productie van asfaltpapier en magazijnen voor opslag. Eén van de magazijnen, aan Gansstraat 132, staat er nog steeds en is tot woonhuis verbouwd. Een deel van de enorme schoorsteen en een metalen toren met reservoir, vermoedelijk een bedrijfswatertoren, staan op de foto afgebeeld.

In 1920 werd de fabriek door een enorme brand getroffen. Een verslaggever meldde dat zelfs de rivier in brand stond. Het productieproces en de brand veroorzaakten tezamen een fikse vervuiling van het gebied, die eind vorige eeuw onderkend werd en aangepakt. De vervuiling zat op sommige plaatsen 13 meter diep en het grondwater was tot op 50 meter vervuild. Met een speciaal gebouwde zuiveringsinstallatie aan het Tolsteegplantsoen, 300 meter verderop, werd het grondwater gereinigd. Tot op de dag van vandaag is het terrein opgenomen in het bodemsaneringsprogramma van de gemeente Utrecht en wordt jaarlijks gecontroleerd. (Met dank aan de heer G. Leurink van de gemeente Utrecht voor de aangereikte informatie.)





De Utrechtse kunstenaar Anthony E. Grolman (1843-1926) legde een enorme collectie van prentbriefkaarten, aquarellen, foto's, etsen en litho's aan. Deze geordende verzameling geeft een goed beeld van de stad Utrecht en haar directe omgeving rond 1900. Tekst: Jetty en Paul Krijnen. Reacties: P.Krijnen@casema.nl. Reproductie en restauratie: Foto Verhoeff www.verhoeff.com de pasfoto specialist Bron:Ons Utrecht